Jak zachować się podczas przesłuchania? Co wolno policjantowi czy prokuratorowi a czego nie? Mało osób zna odpowiedź na te pytania. Tymczasem mogą one być bardzo przydatne gdy zostanie się wezwanym do prokuratury lub policji w charakterze świadka.
Świadek jest uprzedzany o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań lub zatajenie prawdy. Po odebraniu danych osobowych na zadane ogólne pytanie, czy świadek wie w jakiej sprawie został wezwany i co może o sprawie powiedzieć ma on prawo do swobodnej wypowiedzi na okoliczności zdarzenia.
Po jej zakończeniu zadawane są świadkowi pytania uzupełniające – mające na celu dopytanie o szczegóły, wyjaśniające aby wyjaśnić niejasności np. fachowe terminy oraz kontrolujące zmierzające do sprawdzenia wiarygodności świadka. W trakcie przesłuchania świadkowi często okazywane są tablice poglądowe z wizerunkami osób, miejsc rzeczy celem ich rozpoznania. Świadek może też po złożeniu zeznań uczestniczyć w okazaniu „na żywo†osób przy pomocy lustra fenickiego. Zazwyczaj z takiej czynności sporządzany jest odrębny protokół okazania.
W przesłuchaniu świadka ma prawo uczestniczyć obrońca podejrzanego jeśli przesłuchanie to zostało zarządzone na jego wniosek, ewentualnie jeśli przesłuchanie dokonywane jest z urzędu, a obrońca wniesie o dopuszczenie go do udziału w przesłuchaniu. W przesłuchaniu może uczestniczyć również podejrzany jeśli również złoży wniosek o dopuszczenie go do przesłuchania. Takie sytuacje nalezą jednak do rzadkości.
Po wyczerpaniu tematu przesłuchania przesłuchujący przekazuje świadkowi protokół celem jego odczytania. Po odczytaniu protokołu świadek może składać wnioski o sprostowanie protokołu. W przypadku braku takich wniosków protokół jest podpisywany na każdej stronie przez wszystkie obecne przy przesłuchaniu osoby, przy czym świadek pod swoimi zeznaniami zamieszcza adnotację, że treść zeznań odpowiada jego słowom. Jeżeli w trakcie przesłuchania ujawnione zostaną okoliczności, że w związku ze składanymi zeznaniami zostanie zastosowana wobec świadka lub jego najbliższych osób, przemoc, groźba bezprawna, świadek może zastrzec, że dane dotyczące jego miejsca zamieszkania pozostaną do wyłącznej wiadomości sądu lub prokuratora.
Jeżeli natomiast w trakcie przesłuchania pojawi się wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń - sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.
Warto nadmienić, że w czasie przesłuchania świadka również prokuratora obowiązują pewne zasady i zalecenia, które przekazywane są adeptom prokuratorskiego rzemiosła już w trakcie aplikacji. Zasady obowiązujące prokuratora (policjantów też) w czasie przesłuchania:
- prokurator jest gospodarzem przesłuchania i kieruje czynnością
- prokurator ma wymagać szacunku od przesłuchiwanego
- prokurator nie może nastawiać się, że świadek kłamie
- prokurator musi być uprzejmy wobec świadka (zasada uprzejmości)
- prokurator musi obserwować uważnie zachowanie świadka i wyciągać wnioski(zasada obserwacji)
- prokurator musi unikać sugestii
- wskazane jest sprawne protokołowanie przesłuchania
- prokurator w przypadku stwierdzenia, że świadek kłamie powinien uzyskać dużo szczegółów dot. sytuacji, gdyż wówczas łatwiej udowodnić kłamstwo.
^Autorem tekstu jest prawnik: Marek Krysztofiuk
Przesłuchanie w charakterze świadka
Otrzymując wezwanie do złożenia zeznań na policji, w prokuraturze lub przed sądem, masz obowiązek stawić się w określonym terminie i wyznaczonym do tego miejscu. Za nieusprawiedliwioną nieobecność sąd może nałożyć znaczną karę grzywny. Niesubordynowanego świadka policja, na wniosek prokuratora lub sądu, może doprowadź na przesłuchanie siłą.
Udając się na przesłuchanie, nie zapomnij zabrać ze sobą dokumentu tożsamości (dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy). Przesłuchujący cię funkcjonariusz winien się przedstawić i udzielić wyjaśnień dotyczących powodu, dla którego cię wezwał. Następnie zweryfikuje twoją tożsamość na podstawie okazanego dokumentu.
Zada ci szereg pytań formalnych: o imiona rodziców, datę urodzenia, miejsce zamieszkania itp. Zapyta też o twój stan cywilny, rodzinny i wykonywany zawód oraz miejsce pracy. Następnie pouczy o przysługujących ci podczas przesłuchania prawach i odpowiedzialności karnej wynikającej z zatajenia prawdy lub składania nieprawdziwych zeznań. Po dokonaniu tych czynności przystąpi do właściwego przesłuchania.
W zeznaniach swoich staraj się być rzeczowy i opanowany. Nie uprzedzaj pytań. Nie poruszaj dodatkowych wątków. Skup się na zadanym pytaniu i krótko na nie odpowiedz. Jeżeli z wyżej wspomnianych powodów boisz się udzielić odpowiedzi na pytanie – powołaj się na prawo do odmowy udzielenia odpowiedzi. Po złożeniu wyczerpujących zeznań funkcjonariusz okaże ci do przeczytania i podpisania protokół zeznania. Przeczytaj go uważnie. Zwróć uwagę, czy w protokole nie pozostawiono niezapisanych linii lub zbyt dużych odstępów między wyrazami. To bardzo ważne. Zdarza się, że „operatywny†lub dyspozycyjny funkcjonariusz celowo pozostawia puste linie, aby później, po podpisaniu przez świadka protokołu, uzupełnić je pożądaną przez siebie treścią.
Np. zeznasz: …oddałem Kowalskiemu pożyczoną kwotę …Wystarczy dopisać „nie†i w protokole twojego przesłuchania będzie widniało … nie oddałem Kowalskiemu pożyczonej kwoty… A jaką treścią można wypełnić pozostawione puste linie?
Tego nawet nie jesteś w stanie sobie wyobrazić! Dlatego jeżeli w okazanym dokumencie widnieją puste linie lub przerwy między wyrazami, wypełnij je falistą linią, a dopiero później podpisz każdą stronę protokołu, bezpośrednio pod tekstem zeznania. Nie zostawiaj żadnej pustej linijki! Pamiętaj, żeby podpisy składać tylko niebieskim tuszem lub atramentem. Oryginał dokumentu z niebieskim podpisem łatwo odróżnić od kserokopii i nieco trudniej podrobić.
Maria K. zabrana z domu przez policję w kapciach, została zawieziona na posterunek, gdzie przez kilka godzin poddawano ją przesłuchaniu mającemu na celu obciążenie jej pracodawcy. Była tak zestresowana i wystraszona, że chaotycznie powtarzała to, co przesłuchujący funkcjonariusz jej sugerował. Po kilku miesiącach wezwana na świadka do sądu, złożyła zeznanie zupełnie innej treści niż na policji.
W obliczu takich rozbieżności w zeznaniach kierujący procesem sędzia odczytał złożone przez nią na policji zeznanie i zapytał: Skąd wzięły się twierdzenia zawarte w policyjnym protokole przesłuchania świadka? Kobieta zgodnie z prawdą oświadczyła: Nie mam pojęcia…
Zofia B. w tej samej sprawie, wezwana na świadka, stawiła się na posterunku policji, gdzie przedłożono jej do podpisu gotowe już zeznanie. … Podpisałam je bez czytania i wyszłam, bo byłam z dzieckiem i bardzo się spieszyłam… tłumaczyła w sądzie.
Podane przykłady wskazują na to, jak łatwo dajemy się zastraszać i pozwalamy sobą manipulować. Dla własnej wygody lub zwykłego lenistwa świadczymy nieprawdę. Nie zastanawiamy się nad tym, jak dotkliwe skutki dla osoby, na szkodę której świadczymy, powoduje nasze zaznanie. Dlatego gdyby ktokolwiek z was znalazł się w podobnej sytuacji, niech wie, że wyrządzoną w ten sposób krzywdę niewinnej osobie należy jak najszybciej naprawić. Wystarczy pójść na policję i zażądać sprostowania złożonych zeznań. Funkcjonariusz policji nie może nam tego utrudniać.
Jest zobowiązany przyjąć od nas powtórne zeznanie. Nie dajmy mu się odwieść od powziętego zamiaru nawet groźbą odpowiedzialności karnej. Na tym etapie postępowania praktycznie groźba taka w ogóle nie istnieje! Tym razem stańmy na wysokości zadania i mówmy tyko to, co faktycznie jest nam w sprawie wiadome. Czytajmy też uważnie okazany nam do podpisu protokół. Dołóżmy starań, aby swoim postępowaniem nikogo nie krzywdzić. Przez chwilę dajmy się opanować empatii i odpowiedzmy sobie na pytanie – jak bym się czuł, gdyby ktoś złożył w mojej sprawie fałszywe zeznanie?
^Autorką tekstu jest: Genowefa Grześkowiak
Przesłuchiwanie świadka lub podejrzanego
Zgodnie z przepisami osoba wezwana na przesłuchanie w charakterze świadka ma obowiązek stawienia się na przesłuchanie. Jeśli ten obowiązek nie zostanie wykonany, to organ prowadzący postępowania może nałożyć na świadka karę grzywny w wysokości do 10.000 zł. Poza tym można zarządzić przymusowe doprowadzenie przez policję (art. 285 kodeksu postępowania karnego). Zgodnie z art. 183 § 1 kodeksu postępowania karnego świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Chodzi w tym przypadku o konkretne pytanie – nie można w ogólne odmówić składania zeznań. W praktyce oczywiście można powstać sytuacja, iż świadek na każde zadane pytanie odpowie, że zgodnie z art. 183 kodeksu uchyla się od odpowiedzi.
Zgodnie z art. 192a kodeksu postępowania karnego można pobrać od podejrzanego odciski daktyloskopijne, próbki pisma, śliny itp. Tylko, że artykuł dotyczy podejrzanych, a nie świadków! Odciski daktyloskopijne pobiera się siłą, chociaż świadek ma prawo odmowy na poszczególne pytania czy żądania, zatem formalnie bezprawnie, gdyż świadek nie jest podejrzanym o przestępstwo! Żaden przepis nie przewiduje jednak, aby świadek miał obowiązek złożenia próbki pisma czy odcisków palców. Nie można nikogo zmusić do złożenia takich próbek, a generalnie osoba od której pobiera się próbki powinna mieć status podejrzanego. Jeśli jednak świadek nie zechce dobrowolnie złożyć takich próbek, to z pewnością zarządzone zostanie przeszukanie mieszkania w celu odnalezienia dokumentów (np. listów, notatek), na których znajdują się takie próbki. Nie jest wykluczone, że takie przeszukanie zostanie przeprowadzone w czasie, gdy świadek będzie na przesłuchaniu. Wszystko to jest bezprawiem urzędniczym policji i prokuratury, gdyż świadek nie jest podejrzanym, ale w policji i prokuraturze panują metody terrorystyczne rodem ze średniowiecza, a nadużycia władzy są częste.
W praktyce, świadek często nie dostaje do przeczytania protokołu swoich zeznań, a jeśli jest w nich wolne miejsce, policjant czy prokurator może coś dopisać. Podpis powinno się składać nie tyle u dołu strony ile tuż pod końcem tekstu zeznań na każdej ich stronie. Podejrzanemu przysługuje prawo do zapoznania się z treścią spisanych przez funkcjonariusza zeznań, a świadkowi w zasadzie tylko złożenie podpisu pod spisanymi do protokołu zeznaniami. Funkcjonariusze wykorzystują tę lukę i potrafią się nawet wykłócać, że nie ma takiego przepisu, który zmusza ich do udostępnienia protokołu świadkowi do odczytania. Można zatem bardzo powoli składać podpis na każdej stronie protokołu i szybko czytać, co tam zostało zapisane oraz skreślić wolny obszar, jeśli zostało w linii lub u dołu strony trochę wolnego miejsca! To gwarantuje, że nikt nic nie dopisze, a wściekłość funkcjonariusza może być oznaką, że chciał coś nielegalnie do twoich zeznań dopisać. W praktyce trzeba mieć do wszystkiego sporą wprawę w składaniu zeznań i stalowe nerwy oraz zdolność do wykłócania się o swoje prawa, nawet domniemane!
Pytanie świadka do prawników:
"Jestem świadkiem w sprawie karnej. Sprawę prowadzi Policja w innym mieście. W formie tzw. pomocy prawnej policjant z mojego miasta mnie przesłuchał, po podpisaniu protokołu zakomunikował, że chciałby próbki pisma (po 5x do każdego podpisu), wcześniej zeznałam, że żaden z podpisów nie jest mój. Powiedział, że nie musze tego robić, ale wtedy własnoręcznym pismem mam napisać taką ODMOWĘ. Mam sie zgłosić jutro. Czy mogę na komputerze napisać odmowę jak normalne pisma w świecie współczesnym i podpisać się ręcznie, czy muszę taką odmowę napisać własnoręcznie?"
Po 1: podstawa prawna żądania próbek pisma, a konkretnie jej brak.
Po 2: oświadczenie można złożyć ustnie, do protokołu. Protokół podpisujemy!
Po 3: jeżeli chcą próbki pisma, to znaczy, że podejrzewają cię o położenie fałszywego podpisu. Możesz spróbować zagrać fortelem i powiedzieć wedle wzoru:
Wzór odmowy dostarczenia próbek pisma
Jak odmówić dawania próbek pisma będąc świadkiem w sprawie karnej:
"Świadek z mocy art. 150 kpk zobowiązany jest jedynie do podpisania protokołu czynności, w której brał udział. Żądanie próbek pisma od świadka nie ma podstawy prawnej. Fakt takiego żądania każe mi wątpić, czy nie występuję w sprawie jako osoba faktycznie podejrzana, a pod pozorem przesłuchania mnie w charakterze świadka nie kryje się faktyczny zamiar uzyskania, wyłudzenia materiału porównawczego. Poza tym, zeznań świadka nie można zastępować treścią pism, zapisków lub notatek, co samo w sobie pozwala odmówić mi zastosowania się do żądania, w związku z czym odmawiam złożenia jakiegokolwiek oświadczenia w formie pisemnej."
Oczywiście, w ten sposób, rozpocznie się policyjne poszukiwanie próbek twojego pisma, z urzędów meldunkowych, wydziałów paszportowych, urzędów gdzie masz prawo jazdy, z banków, gdzie masz wzory podpisów i podania pisane własnoręcznie, także przeszukania domu czy mieszkania celem zabezpieczenia wszelkich twoich listów oraz rękopisów, ale zmienisz status na osobę podejrzaną o przestępstwo! Czasem lepiej być podejrzanym, bo podejrzanemu wolno kłamać, a świadkowi nie. Świadek za kłamanie podlega odpowiedzialności karnej, podejrzany nie. Oczywiście rodzina przeżyje koszmar wielogodzinnej rewizji, przeszukania miejsca zamieszkania, zameldowania, biura czy stanowiska i szafek w zakładzie pracy. Zwolnienie z roboty murowane!
Nadużyć jest dużo, pomimo z pozoru dobrego prawa. Zatem w każdym wypadku nadużyć ze strony policji czy prokuratorów należy przestępców z tej instytucji publicznie piętnować opisując relacje z ich przekrętów na prawie!
Artykuły o Świadkach i Podejrzanych z Kodeksu Postępowania Karnego
art. 190
§ 1. Przed rozpoczęciem przesłuchania należy uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy.
§ 2. W postępowaniu przygotowawczym świadek podpisuje oświadczenie, że został uprzedzony o tej odpowiedzialności.
art. 191
§ 1. Przesłuchanie rozpoczyna się od zapytania świadka o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za fałszywe zeznanie lub oskarżenie oraz stosunek do stron.
§ 2. Świadka należy uprzedzić o treści art. 182, a o treści art. 183 oraz art. 185, jeżeli ujawnią się okoliczności objęte tymi przepisami.
§ 3. Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec świadka lub osoby najbliższej w związku z jego czynnościami, może on zastrzec dane dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora lub sądu. Pisma procesowe doręcza się wówczas do instytucji, w której świadek jest zatrudniony, lub na inny wskazany przez niego adres.
art. 192
§ 1. Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom i badaniom nie połączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym.
§ 2. Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń, sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do osób, które odmówiły zeznań lub zostały od nich zwolnione na podstawie art. 182 § 1 i 2 lub art. 185.
§ 4. Dla celów dowodowych można również świadka, za jego zgodą, poddać oględzinom ciała i badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu.
art. 192a
§ 1. W celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów można pobrać odciski daktyloskopijne, wymaz ze śluzówki policzków, włosy, ślinę, próby pisma, zapach, wykonać fotografię osoby lub dokonać utrwalenia głosu. Po wykorzystaniu w sprawie, w której dokonano pobrania lub utrwalenia, pobrany lub utrwalony materiał zbędny dla postępowania należy niezwłocznie usunąć z akt i zniszczyć.
§ 2. W wypadkach, o których mowa w § 1, za zgodą osoby badanej biegły może również zastosować środki techniczne mające na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu tej osoby.
§ 3. Badania i czynności, o których mowa w § 1 i art. 192 § 1, wykonuje się odpowiednio w warunkach i w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 74 § 4.
Świadek jest uprzedzany o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań lub zatajenie prawdy. Po odebraniu danych osobowych na zadane ogólne pytanie, czy świadek wie w jakiej sprawie został wezwany i co może o sprawie powiedzieć ma on prawo do swobodnej wypowiedzi na okoliczności zdarzenia.
Po jej zakończeniu zadawane są świadkowi pytania uzupełniające – mające na celu dopytanie o szczegóły, wyjaśniające aby wyjaśnić niejasności np. fachowe terminy oraz kontrolujące zmierzające do sprawdzenia wiarygodności świadka. W trakcie przesłuchania świadkowi często okazywane są tablice poglądowe z wizerunkami osób, miejsc rzeczy celem ich rozpoznania. Świadek może też po złożeniu zeznań uczestniczyć w okazaniu „na żywo†osób przy pomocy lustra fenickiego. Zazwyczaj z takiej czynności sporządzany jest odrębny protokół okazania.
W przesłuchaniu świadka ma prawo uczestniczyć obrońca podejrzanego jeśli przesłuchanie to zostało zarządzone na jego wniosek, ewentualnie jeśli przesłuchanie dokonywane jest z urzędu, a obrońca wniesie o dopuszczenie go do udziału w przesłuchaniu. W przesłuchaniu może uczestniczyć również podejrzany jeśli również złoży wniosek o dopuszczenie go do przesłuchania. Takie sytuacje nalezą jednak do rzadkości.
Po wyczerpaniu tematu przesłuchania przesłuchujący przekazuje świadkowi protokół celem jego odczytania. Po odczytaniu protokołu świadek może składać wnioski o sprostowanie protokołu. W przypadku braku takich wniosków protokół jest podpisywany na każdej stronie przez wszystkie obecne przy przesłuchaniu osoby, przy czym świadek pod swoimi zeznaniami zamieszcza adnotację, że treść zeznań odpowiada jego słowom. Jeżeli w trakcie przesłuchania ujawnione zostaną okoliczności, że w związku ze składanymi zeznaniami zostanie zastosowana wobec świadka lub jego najbliższych osób, przemoc, groźba bezprawna, świadek może zastrzec, że dane dotyczące jego miejsca zamieszkania pozostaną do wyłącznej wiadomości sądu lub prokuratora.
Jeżeli natomiast w trakcie przesłuchania pojawi się wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń - sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.
Warto nadmienić, że w czasie przesłuchania świadka również prokuratora obowiązują pewne zasady i zalecenia, które przekazywane są adeptom prokuratorskiego rzemiosła już w trakcie aplikacji. Zasady obowiązujące prokuratora (policjantów też) w czasie przesłuchania:
- prokurator jest gospodarzem przesłuchania i kieruje czynnością
- prokurator ma wymagać szacunku od przesłuchiwanego
- prokurator nie może nastawiać się, że świadek kłamie
- prokurator musi być uprzejmy wobec świadka (zasada uprzejmości)
- prokurator musi obserwować uważnie zachowanie świadka i wyciągać wnioski(zasada obserwacji)
- prokurator musi unikać sugestii
- wskazane jest sprawne protokołowanie przesłuchania
- prokurator w przypadku stwierdzenia, że świadek kłamie powinien uzyskać dużo szczegółów dot. sytuacji, gdyż wówczas łatwiej udowodnić kłamstwo.
^Autorem tekstu jest prawnik: Marek Krysztofiuk
Przesłuchanie w charakterze świadka
Otrzymując wezwanie do złożenia zeznań na policji, w prokuraturze lub przed sądem, masz obowiązek stawić się w określonym terminie i wyznaczonym do tego miejscu. Za nieusprawiedliwioną nieobecność sąd może nałożyć znaczną karę grzywny. Niesubordynowanego świadka policja, na wniosek prokuratora lub sądu, może doprowadź na przesłuchanie siłą.
Udając się na przesłuchanie, nie zapomnij zabrać ze sobą dokumentu tożsamości (dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy). Przesłuchujący cię funkcjonariusz winien się przedstawić i udzielić wyjaśnień dotyczących powodu, dla którego cię wezwał. Następnie zweryfikuje twoją tożsamość na podstawie okazanego dokumentu.
Zada ci szereg pytań formalnych: o imiona rodziców, datę urodzenia, miejsce zamieszkania itp. Zapyta też o twój stan cywilny, rodzinny i wykonywany zawód oraz miejsce pracy. Następnie pouczy o przysługujących ci podczas przesłuchania prawach i odpowiedzialności karnej wynikającej z zatajenia prawdy lub składania nieprawdziwych zeznań. Po dokonaniu tych czynności przystąpi do właściwego przesłuchania.
W zeznaniach swoich staraj się być rzeczowy i opanowany. Nie uprzedzaj pytań. Nie poruszaj dodatkowych wątków. Skup się na zadanym pytaniu i krótko na nie odpowiedz. Jeżeli z wyżej wspomnianych powodów boisz się udzielić odpowiedzi na pytanie – powołaj się na prawo do odmowy udzielenia odpowiedzi. Po złożeniu wyczerpujących zeznań funkcjonariusz okaże ci do przeczytania i podpisania protokół zeznania. Przeczytaj go uważnie. Zwróć uwagę, czy w protokole nie pozostawiono niezapisanych linii lub zbyt dużych odstępów między wyrazami. To bardzo ważne. Zdarza się, że „operatywny†lub dyspozycyjny funkcjonariusz celowo pozostawia puste linie, aby później, po podpisaniu przez świadka protokołu, uzupełnić je pożądaną przez siebie treścią.
Np. zeznasz: …oddałem Kowalskiemu pożyczoną kwotę …Wystarczy dopisać „nie†i w protokole twojego przesłuchania będzie widniało … nie oddałem Kowalskiemu pożyczonej kwoty… A jaką treścią można wypełnić pozostawione puste linie?
Tego nawet nie jesteś w stanie sobie wyobrazić! Dlatego jeżeli w okazanym dokumencie widnieją puste linie lub przerwy między wyrazami, wypełnij je falistą linią, a dopiero później podpisz każdą stronę protokołu, bezpośrednio pod tekstem zeznania. Nie zostawiaj żadnej pustej linijki! Pamiętaj, żeby podpisy składać tylko niebieskim tuszem lub atramentem. Oryginał dokumentu z niebieskim podpisem łatwo odróżnić od kserokopii i nieco trudniej podrobić.
Maria K. zabrana z domu przez policję w kapciach, została zawieziona na posterunek, gdzie przez kilka godzin poddawano ją przesłuchaniu mającemu na celu obciążenie jej pracodawcy. Była tak zestresowana i wystraszona, że chaotycznie powtarzała to, co przesłuchujący funkcjonariusz jej sugerował. Po kilku miesiącach wezwana na świadka do sądu, złożyła zeznanie zupełnie innej treści niż na policji.
W obliczu takich rozbieżności w zeznaniach kierujący procesem sędzia odczytał złożone przez nią na policji zeznanie i zapytał: Skąd wzięły się twierdzenia zawarte w policyjnym protokole przesłuchania świadka? Kobieta zgodnie z prawdą oświadczyła: Nie mam pojęcia…
Zofia B. w tej samej sprawie, wezwana na świadka, stawiła się na posterunku policji, gdzie przedłożono jej do podpisu gotowe już zeznanie. … Podpisałam je bez czytania i wyszłam, bo byłam z dzieckiem i bardzo się spieszyłam… tłumaczyła w sądzie.
Podane przykłady wskazują na to, jak łatwo dajemy się zastraszać i pozwalamy sobą manipulować. Dla własnej wygody lub zwykłego lenistwa świadczymy nieprawdę. Nie zastanawiamy się nad tym, jak dotkliwe skutki dla osoby, na szkodę której świadczymy, powoduje nasze zaznanie. Dlatego gdyby ktokolwiek z was znalazł się w podobnej sytuacji, niech wie, że wyrządzoną w ten sposób krzywdę niewinnej osobie należy jak najszybciej naprawić. Wystarczy pójść na policję i zażądać sprostowania złożonych zeznań. Funkcjonariusz policji nie może nam tego utrudniać.
Jest zobowiązany przyjąć od nas powtórne zeznanie. Nie dajmy mu się odwieść od powziętego zamiaru nawet groźbą odpowiedzialności karnej. Na tym etapie postępowania praktycznie groźba taka w ogóle nie istnieje! Tym razem stańmy na wysokości zadania i mówmy tyko to, co faktycznie jest nam w sprawie wiadome. Czytajmy też uważnie okazany nam do podpisu protokół. Dołóżmy starań, aby swoim postępowaniem nikogo nie krzywdzić. Przez chwilę dajmy się opanować empatii i odpowiedzmy sobie na pytanie – jak bym się czuł, gdyby ktoś złożył w mojej sprawie fałszywe zeznanie?
^Autorką tekstu jest: Genowefa Grześkowiak
Przesłuchiwanie świadka lub podejrzanego
Zgodnie z przepisami osoba wezwana na przesłuchanie w charakterze świadka ma obowiązek stawienia się na przesłuchanie. Jeśli ten obowiązek nie zostanie wykonany, to organ prowadzący postępowania może nałożyć na świadka karę grzywny w wysokości do 10.000 zł. Poza tym można zarządzić przymusowe doprowadzenie przez policję (art. 285 kodeksu postępowania karnego). Zgodnie z art. 183 § 1 kodeksu postępowania karnego świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Chodzi w tym przypadku o konkretne pytanie – nie można w ogólne odmówić składania zeznań. W praktyce oczywiście można powstać sytuacja, iż świadek na każde zadane pytanie odpowie, że zgodnie z art. 183 kodeksu uchyla się od odpowiedzi.
Zgodnie z art. 192a kodeksu postępowania karnego można pobrać od podejrzanego odciski daktyloskopijne, próbki pisma, śliny itp. Tylko, że artykuł dotyczy podejrzanych, a nie świadków! Odciski daktyloskopijne pobiera się siłą, chociaż świadek ma prawo odmowy na poszczególne pytania czy żądania, zatem formalnie bezprawnie, gdyż świadek nie jest podejrzanym o przestępstwo! Żaden przepis nie przewiduje jednak, aby świadek miał obowiązek złożenia próbki pisma czy odcisków palców. Nie można nikogo zmusić do złożenia takich próbek, a generalnie osoba od której pobiera się próbki powinna mieć status podejrzanego. Jeśli jednak świadek nie zechce dobrowolnie złożyć takich próbek, to z pewnością zarządzone zostanie przeszukanie mieszkania w celu odnalezienia dokumentów (np. listów, notatek), na których znajdują się takie próbki. Nie jest wykluczone, że takie przeszukanie zostanie przeprowadzone w czasie, gdy świadek będzie na przesłuchaniu. Wszystko to jest bezprawiem urzędniczym policji i prokuratury, gdyż świadek nie jest podejrzanym, ale w policji i prokuraturze panują metody terrorystyczne rodem ze średniowiecza, a nadużycia władzy są częste.
W praktyce, świadek często nie dostaje do przeczytania protokołu swoich zeznań, a jeśli jest w nich wolne miejsce, policjant czy prokurator może coś dopisać. Podpis powinno się składać nie tyle u dołu strony ile tuż pod końcem tekstu zeznań na każdej ich stronie. Podejrzanemu przysługuje prawo do zapoznania się z treścią spisanych przez funkcjonariusza zeznań, a świadkowi w zasadzie tylko złożenie podpisu pod spisanymi do protokołu zeznaniami. Funkcjonariusze wykorzystują tę lukę i potrafią się nawet wykłócać, że nie ma takiego przepisu, który zmusza ich do udostępnienia protokołu świadkowi do odczytania. Można zatem bardzo powoli składać podpis na każdej stronie protokołu i szybko czytać, co tam zostało zapisane oraz skreślić wolny obszar, jeśli zostało w linii lub u dołu strony trochę wolnego miejsca! To gwarantuje, że nikt nic nie dopisze, a wściekłość funkcjonariusza może być oznaką, że chciał coś nielegalnie do twoich zeznań dopisać. W praktyce trzeba mieć do wszystkiego sporą wprawę w składaniu zeznań i stalowe nerwy oraz zdolność do wykłócania się o swoje prawa, nawet domniemane!
Pytanie świadka do prawników:
"Jestem świadkiem w sprawie karnej. Sprawę prowadzi Policja w innym mieście. W formie tzw. pomocy prawnej policjant z mojego miasta mnie przesłuchał, po podpisaniu protokołu zakomunikował, że chciałby próbki pisma (po 5x do każdego podpisu), wcześniej zeznałam, że żaden z podpisów nie jest mój. Powiedział, że nie musze tego robić, ale wtedy własnoręcznym pismem mam napisać taką ODMOWĘ. Mam sie zgłosić jutro. Czy mogę na komputerze napisać odmowę jak normalne pisma w świecie współczesnym i podpisać się ręcznie, czy muszę taką odmowę napisać własnoręcznie?"
Po 1: podstawa prawna żądania próbek pisma, a konkretnie jej brak.
Po 2: oświadczenie można złożyć ustnie, do protokołu. Protokół podpisujemy!
Po 3: jeżeli chcą próbki pisma, to znaczy, że podejrzewają cię o położenie fałszywego podpisu. Możesz spróbować zagrać fortelem i powiedzieć wedle wzoru:
Wzór odmowy dostarczenia próbek pisma
Jak odmówić dawania próbek pisma będąc świadkiem w sprawie karnej:
"Świadek z mocy art. 150 kpk zobowiązany jest jedynie do podpisania protokołu czynności, w której brał udział. Żądanie próbek pisma od świadka nie ma podstawy prawnej. Fakt takiego żądania każe mi wątpić, czy nie występuję w sprawie jako osoba faktycznie podejrzana, a pod pozorem przesłuchania mnie w charakterze świadka nie kryje się faktyczny zamiar uzyskania, wyłudzenia materiału porównawczego. Poza tym, zeznań świadka nie można zastępować treścią pism, zapisków lub notatek, co samo w sobie pozwala odmówić mi zastosowania się do żądania, w związku z czym odmawiam złożenia jakiegokolwiek oświadczenia w formie pisemnej."
Oczywiście, w ten sposób, rozpocznie się policyjne poszukiwanie próbek twojego pisma, z urzędów meldunkowych, wydziałów paszportowych, urzędów gdzie masz prawo jazdy, z banków, gdzie masz wzory podpisów i podania pisane własnoręcznie, także przeszukania domu czy mieszkania celem zabezpieczenia wszelkich twoich listów oraz rękopisów, ale zmienisz status na osobę podejrzaną o przestępstwo! Czasem lepiej być podejrzanym, bo podejrzanemu wolno kłamać, a świadkowi nie. Świadek za kłamanie podlega odpowiedzialności karnej, podejrzany nie. Oczywiście rodzina przeżyje koszmar wielogodzinnej rewizji, przeszukania miejsca zamieszkania, zameldowania, biura czy stanowiska i szafek w zakładzie pracy. Zwolnienie z roboty murowane!
Nadużyć jest dużo, pomimo z pozoru dobrego prawa. Zatem w każdym wypadku nadużyć ze strony policji czy prokuratorów należy przestępców z tej instytucji publicznie piętnować opisując relacje z ich przekrętów na prawie!
Artykuły o Świadkach i Podejrzanych z Kodeksu Postępowania Karnego
art. 190
§ 1. Przed rozpoczęciem przesłuchania należy uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy.
§ 2. W postępowaniu przygotowawczym świadek podpisuje oświadczenie, że został uprzedzony o tej odpowiedzialności.
art. 191
§ 1. Przesłuchanie rozpoczyna się od zapytania świadka o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za fałszywe zeznanie lub oskarżenie oraz stosunek do stron.
§ 2. Świadka należy uprzedzić o treści art. 182, a o treści art. 183 oraz art. 185, jeżeli ujawnią się okoliczności objęte tymi przepisami.
§ 3. Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec świadka lub osoby najbliższej w związku z jego czynnościami, może on zastrzec dane dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora lub sądu. Pisma procesowe doręcza się wówczas do instytucji, w której świadek jest zatrudniony, lub na inny wskazany przez niego adres.
art. 192
§ 1. Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom i badaniom nie połączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym.
§ 2. Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń, sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do osób, które odmówiły zeznań lub zostały od nich zwolnione na podstawie art. 182 § 1 i 2 lub art. 185.
§ 4. Dla celów dowodowych można również świadka, za jego zgodą, poddać oględzinom ciała i badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu.
art. 192a
§ 1. W celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów można pobrać odciski daktyloskopijne, wymaz ze śluzówki policzków, włosy, ślinę, próby pisma, zapach, wykonać fotografię osoby lub dokonać utrwalenia głosu. Po wykorzystaniu w sprawie, w której dokonano pobrania lub utrwalenia, pobrany lub utrwalony materiał zbędny dla postępowania należy niezwłocznie usunąć z akt i zniszczyć.
§ 2. W wypadkach, o których mowa w § 1, za zgodą osoby badanej biegły może również zastosować środki techniczne mające na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu tej osoby.
§ 3. Badania i czynności, o których mowa w § 1 i art. 192 § 1, wykonuje się odpowiednio w warunkach i w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 74 § 4.